تغییرات و ملاحظات بافت نرم در طی درمان ارتودنسی در بزرگسالان

به دلیل افزایش نیازهای زیبایی، مراجعات افراد بزرگسال جهت دریافت درمان های ارتودنسی افزایش چشمگیری داشته است. از طرف دیگر با افزایش سن تعداد دندان های دارای پوسیدگی، ترمیم یا بیماری پریودنتال افزایش می یابد. درمان ارتودنسی با تصحیح موقعیت دندان ها شرایط بهتری را برای رعایت بهداشت فراهم می کند.
طبق مطالعات انجام گرفته، طول مدت درمان ارتودنسی تاثیر معناداری بر شاخص های لثه ای دارد. رعایت بهداشت ویژه و فعالیت های انگیزشی جهت رعایت بهداشت ایده آل برای دریافت کنندگان درمان ارتودنسی لازم است.

شایع ترین تغییراتی که حین درمان های ارتودنسی در لثه رخ می دهد عبارتند از:

• افزایش حجم لثه ( gingival enlargement)
• تحلیل لثه (gingival recession )
• جمع شدگی لثه (gingival invaginasion )

افزایش حجم لثه

عارضه شایعی حین درمان ارتودنسی است. علت این افزایش حجم می تواند در اثر تحریک شیمیایی ناشی از مواد سازنده بندهای ارتودنسی، گیر غذایی در ناحیه بین بند و براکت و سیم های ارتودنسی و پاسخ التهابی ناشی از آن باشد. طبق برخی مطالعات در افراد دارای اپلاینس ارتودنسی با بهداشت عالی هم درجاتی از افزایش حجم لثه دیده شده است که البته علایمی از التهاب کلینیکی وجود نداشته است. همچنین در صورت وجود آلرژی به نیکل که در ساخت اپلاینس های ارتودنسی به کار رفته است به علت زمان طولانی حضور این اپلاینس ها در دهان می تواند باعث افزایش حجم لثه شود.

تحلیل لثه

یکی دیگر از عوارض شایع درمان ارتودنسی که در حدود ۱۰٪ از دریافت کنندگان درمان رخ می دهد تحلیل لثه به دنبال درمان ارتودنسی است که می تواند باعث زیبایی نامناسب، حساسیت دندانی، افزایش استعداد ابتلا به پوسیدگی، سایش دندانی و دشواری رعایت بهداشت شود. عوامل متعددی فرد را مستعد بروز تحلیل لثه می کند.

طی درمان ارتودنسی ریشه ی دندان درون استخوان فکین حرکت می کند، اگر طی این حرکات ریشه دندان به دیواره های کناری استخوان نزدیک شود و یا حتی از استخوان خارج شود ایجاد نقایص استخوانی کرده و شیوع تحلیل لثه را بالا می برد. این اتفاق در افرادی که فک کوچکی داشته، دندانهای با موقعیت بسیار نابجا ، دیواره استخوانی باکال و یا لینگوال نازک  و تحلیل استخوان فعال داشته باشند بیشتر رخ می دهد.

یکی از محل های شایع تحلیل لثه حین یا بعد از درمان ارتودنسی دندان های قدامی فک پایین است. بر طبق مطالعات اگر حرکات ارتودنتیک در این ناحیه کنترل شده باشد و بهداشت به صورت ایده آل رعایت شود، درمان ارتودنسی تاثیری روی تحلیل بافت نرم نخواهد داشت.

مهم ترین فاکتور در تحلیل لثه

حین ارتودنسی بایوتایپ لثه (میزان لثه کراتینیزه و ضخامت بافت نرم که توسط معاینات خاصی تعیین می شود) مهم ترین فاکتور در تحلیل لثه می‌باشد. ارتباط قوی ای بین بایوتایپ لثه ای نازک و حرکت به سمت بیرون دندان ها با تحلیل لثه و عرض لثه کراتینیزه وجود دارد. لثه نازک مقاومت کمتری در برابر التهاب و استرس های مکانیکی دارد که فرد را مستعد تحلیل لثه می کند، به همین دلیل معاینات دقیق لثه قبل از شروع درمان ارتودنسی لازم است.

در صورت نیاز ممکن است قبل از شروع درمان ارتودنسی در نواحی مستعد از درمان پیوند بافت نرم جهت جلوگیری از تحلیل در آینده استفاده شود. در صورتیکه قبل از شروع درمان ارتودنسی تحلیل لثه وجود داشته باشد نوع درمان و حرکات ارتودنسی باید به دقت ارزیابی شود. از حرکت دندانی به سمت خارج تا حد امکان اجتناب شود و حرکت دندانی به سمت داخل می تواند تحلیل را بدون نیاز به جراحی بهبود بخشد.

جمع شدگی لثه

گاهی اوقات به علت کمبود فضای شدید برای مرتب کردن دندان ها نیاز به کشیدن دندان داریم که اغلب دندان های آسیاب کوچک(پرمولر) کشیده می شوند. فشار یا کشش بیش از حد اپلاینس برای بستن فضای ناشی از کشیدن دندان می تواند باعث افزایش حجم لثه بین دندانی شده و باعث فشرده شدن بافت یا اینواژیناسیون لثه در این ناحیه شود.

این حالت در واقع نوعی رشد لثه به سمت داخل است که شدت آن از حالت خفیف که محدود به بافت نرم است تا حالات شدید که کاملا به درون استخوان آلوئول نفوذ پیدا کرده است، متفاوت می باشد. این حالت بسته به شدت آن با لیزر یا تیغ قابل درمان است.

نکته قابل توجه این است که طی درمان ارتودنسی در صورت بروز هرگونه تغییری در بافت لثه به دندانپزشک متخصص مراجعه فرمایید.