رنگ دندان گستره ای از سفید تا کرم یا خاکستری دارد که این رنگ به میزان کلسیم موجود در مینای دندان بستگی دارد. کلسیم به طور طبیعی سفید رنگ است و قسمت اعظم رنگ دندان به دلیل کلسیم موجود در مینا است. به مرور زمان ضخامت مینا کاهش پیدا می کند و بافت زیرین مینا که عاج نام دارد باعث تیره تر شدن رنگ دندان می شود. عوامل دیگری مانند نژاد، جنس و جغرافیای محل سکونت نیز در رنگ دندان موثر هستند.
علل تیره شدن رنگ دندان به دو بخش کلی تقسیم می شود:
علل خارجی
که از خارج روی سطح دندان نشسته و باعث تغییر رنگ دندان میشود. مانند جرم و پلاک، رنگدانهی ناشی از مواد غذایی رنگی
علل داخلی
روندی که در داخل دندان شروع شده و سبب تغییر رنگ دندان میشود مانند پوسیدگی، تغییر رنگ در اثر ضربه یا درمان ریشه ی دندان
لادم به ذکر است که فرایند تغییر رنگ دندان یک فرایند تدریجی در طول زمان است و یک شبه رخ نمیدهد.
برخی از شایع ترین علل تغییر رنگ دندان
- پوسیدگی – که توسط باکتریها و با تخریب مینای دندان ایجاد میشود.
- ترمیم دندان – پرکردگی آمالگام یا روکشهای حاوی فلز که با تولید سولفید نقره باعث تغییر رنگ دندان میشود.
- رنگدانه – خوردن و نوشیدن غذاهای رنگی مانند چای، قهوه، نوشابه و غیره به مرور زمان باعث رسوب رنگدانه روی سطح دندان میشود.
- مصرف داروهای خاص – مانند مکمل های آهن، دهانشویه کلرهگزیدین اگر به مدت بیش از ۱۴ روز استفاده شود، برخی از آنتی بیوتیک ها مانند تتراسایکلین.
- تحلیل داخلی دندان – که اغلب بعد از ضربه به دندان رخ می دهد.
- ضربه و تروماهای وارده به دندان – با آسیب زدن به عروق و اعصاب تغذیه کننده دندان و تولید مواد تیره رنگ در درون دندان.
- درمان ریشه (عصب کشی) – تغییر رنگ بعد از درمان ریشهی دندان بسیار شایع است و علت آن کاملا شناخته شده نیست. عدم توانایی در تمیز کردن حفره دندان از بافتهای مردهی عصب (نکروتیک) و نیز برخی مواد پر کننده ریشهی دندان از جمله علل تغییر رنگ هستند. همچنین عدم وجود فشار از جانب عصب دندان به توبولهای عاجی بعد از عصب کشی نیز میتواند باعث باعث تشکیل رنگدانه در عاج دندان شود.
- اختلالات ژنتیکی – مانند آملوژنزیس ایمپرفکتا، دنتینوژنزیس ایمپرفکتا، تالاسمی، آنمی سلول داسی شکل و غیره هرکدام تفییر رنگ خاصی در دندان ایجاد میکند.
- افزایش سن – به دلیل رسوب دائمی عاج ثانویه، تیره رنگ بودن عاج ثانویه و نازک شدن تدریجی مینای محافظ دندان با افزایش سن دندان تیرهتر میشود.
درمان :
اغلب تغییر رنگهای خارجی با تمیز کردن دندان (جرمگیری و برساژ) بهبود مییابد. تغییر رنگ های داخلی اغلب با تکنیک های سفید کردن دندان (tooth bleaching) درمان میشوند. گاهی اوقات تغییر رنگ دندانی را با ترمیم، روکش و یا وینییر میتوان مخفی کرد. این کار باعث روشنتر شدن دندان نمیشود بلکه با پوشاندن رنگ دندان با مواد زیبایی در واقع تیرگی دندان را ماسکه میکند و البته نتایج زیبایی بسیار خوبی دارد.